Przedawnienie roszczeń w prawie cywilnym – kiedy nie odzyskasz już swoich pieniędzy?

Dowiedz się, czym jest przedawnienie roszczeń w prawie cywilnym i jakie terminy obowiązują. Sprawdź, kiedy możesz stracić możliwość odzyskania pieniędzy.

Przedawnienie roszczeń w prawie cywilnym – kiedy nie odzyskasz już swoich pieniędzy?

W świecie finansów i zobowiązań czas odgrywa kluczową rolę. Niestety, nie zawsze działa na naszą korzyść, zwłaszcza gdy jesteśmy wierzycielami. Instytucja przedawnienia roszczeń w prawie cywilnym może bowiem skutecznie uniemożliwić nam odzyskanie należnych pieniędzy, jeśli nie będziemy działać w odpowiednim terminie. Czym dokładnie jest przedawnienie i jakie terminy obowiązują?

 

Czym jest przedawnienie roszczeń?

Przedawnienie roszczeń to instytucja prawna, która polega na tym, że po upływie określonego w ustawie terminu, dłużnik może uchylić się od zaspokojenia roszczenia wierzyciela. Co istotne, przedawnienie nie powoduje, że roszczenie przestaje istnieć – ono nadal istnieje, ale staje się tzw. zobowiązaniem naturalnym (niezupełnym). Oznacza to, że wierzyciel nie może go skutecznie dochodzić na drodze sądowej, jeśli dłużnik podniesie zarzut przedawnienia.

Głównym celem przedawnienia jest stabilizacja stosunków prawnych i pewność obrotu. Ustawodawca wychodzi z założenia, że po pewnym czasie dochodzenie roszczeń staje się utrudnione (np. z powodu trudności dowodowych), a także że wierzyciel, który przez długi czas nie podejmuje działań w celu odzyskania należności, niejako godzi się z istniejącym stanem rzeczy.

Jakie są terminy przedawnienia?

Kodeks cywilny przewiduje różne terminy przedawnienia w zależności od rodzaju roszczenia. Podstawowy, ogólny termin przedawnienia wynosi sześć lat.

Istnieje jednak wiele wyjątków od tej zasady. Przykładowo:

• Roszczenia o świadczenia okresowe (np. czynsz najmu, odsetki) oraz roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przedawniają się z upływem trzech lat.
• Roszczenia z umowy sprzedaży (np. o zapłatę ceny) przedawniają się z upływem dwóch lat, licząc od dnia wydania rzeczy.
• Roszczenia z umowy o dzieło przedawniają się z upływem dwóch lat od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.
• Roszczenia z tytułu umowy zlecenia (o zapłatę wynagrodzenia, zwrot wydatków) przedawniają się z upływem dwóch lat.

Należy pamiętać, że koniec biegu terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Bieg i przerwanie biegu przedawnienia

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, czyli od momentu, gdy wierzyciel mógł zażądać od dłużnika spełnienia świadczenia.

Istnieją jednak sytuacje, które mogą wpłynąć na bieg terminu przedawnienia. Możemy mówić o:

• Przerwaniu biegu przedawnienia: Następuje m.in. przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju (np. złożenie pozwu), przez uznanie roszczenia przez dłużnika, czy przez wszczęcie mediacji. Po każdym przerwaniu przedawnienie biegnie na nowo.
• Zawieszeniu biegu przedawnienia: Występuje w określonych przypadkach, np. co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej. W czasie zawieszenia termin przedawnienia nie biegnie, a po ustaniu przyczyny zawieszenia biegnie dalej.

„Terminy przedawnienia odgrywają kluczową rolę w obrocie prawnym, stabilizując stosunki między stronami” – wyjaśnia radca prawny Michał Wardeński, którego kancelaria zajmuje się sprawami z zakresu prawa cywilnego. „’Należy pamiętać, że po upływie terminu przedawnienia dłużnik może uchylić się od zaspokojenia roszczenia. Znajomość tych terminów jest istotna zarówno dla wierzycieli, jak i dłużników’.”

Podsumowanie

Przedawnienie roszczeń to istotny element prawa cywilnego, o którym warto pamiętać. Zarówno wierzyciele, jak i dłużnicy powinni być świadomi obowiązujących terminów i konsekwencji ich upływu. Wierzyciele muszą pilnować terminów, aby nie utracić możliwości skutecznego dochodzenia swoich należności, natomiast dłużnicy mogą skorzystać z zarzutu przedawnienia, jeśli roszczenie jest już przedawnione. W przypadku wątpliwości co do konkretnego terminu lub możliwości jego przerwania, zawsze warto skonsultować się z prawnikiem.